Емдік дене шынықтыру (ЕДШ) – бұл адамның денсаулығын қалпына келтіруге және нығайтуға бағытталған арнайы жаттығулар жиынтығы. Санаторий жағдайында ЕДШ табиғи емдік факторлармен, таза ауамен және релаксациямен үйлесіп, айрықша әсер береді. ЕДШ-тің тарихы ежелгі дәуірден бастау алады.

Ежелгі Грекия мен Римде дене шынықтыру арқылы денсаулықты жақсарту әдістері кеңінен қолданылған. Қазіргі уақытта санаторийлердегі ЕДШ – сауықтырудың ажырамас бөлігі.

ЕДШ-тің пайдасы

Санаторий жағдайындағы емдік дене шынықтырудың негізгі пайдасы:

1. Қан айналымын жақсарту: Жаттығулар қан тамырларының жұмысын қалыпқа келтіреді, жүрек пен бұлшықеттерді оттекпен қамтамасыз етеді.
2. Бұлшықет тонусын арттыру: ЕДШ бұлшықет массасын нығайтып, буындардың қозғалғыштығын арттырады.
3. Зат алмасуды қалыпқа келтіру: Жаттығулар метаболизмді жеделдетеді, бұл ағзаның токсиндерден тазалануына көмектеседі.
4. Жүйке жүйесіне оң әсер: Физикалық белсенділік стресс деңгейін төмендетіп, көңіл-күйді жақсартады.
5. Иммундық жүйені нығайту: Белсенді қозғалыстар иммундық жасушалардың жұмысын белсендіреді.

Жасау жолдары және түрлері

Санаторийдегі ЕДШ арнайы мамандардың бақылауымен жүргізіледі. Жаттығулардың негізгі түрлері:

1. Динамикалық жаттығулар:

   • Жаяу жүру;
   • Жеңіл жүгіру;
   • Жүзу;
   • Велосипед тебу.

2. Статикалық жаттығулар:

   • Бұлшықеттерді созу;
   • Йога элементтері;
   • Медитациямен үйлескен жаттығулар.

3. Тыныс алу жаттығулары:

   • Бутейко әдісі;
   • Қарапайым тыныс алу техникасы (мұрынмен терең тыныс алу, ауызбен шығару);
   • Пилатес элементтері.

4. Су процедуралары:

   • Суасты жаттығулар;
   • Гидротерапия элементтері.

5. Реабилитациялық гимнастика:

   • Омыртқаның саулығын сақтау;
   • Травмалардан кейінгі бұлшықеттерді қалпына келтіру.

Жаттығулардың әсер ету уақыты

Санаторийдегі ЕДШ сессияларының ұзақтығы 15-40 минуттан аспайды. Жаттығу жиілігі:

• Бастапқы кезеңде: 2-3 күнде бір рет;
• Орташа кезеңде: Күнделікті;
• Қалпына келу кезеңінде: Аптасына 5 рет.

Қандай ауруларға ем

ЕДШ санаторий жағдайында келесі ауруларды емдеуге және алдын алуға тиімді:

1. Жүрек-қан тамырлары жүйесі аурулары:

   • Гипертония;
   • Атеросклероз;
   • Ишемиялық жүрек ауруы.

2. Тыныс алу жүйесі аурулары:

   • Созылмалы бронхит;
   • Демікпе;
   • Өкпе фиброзы.

3. Бұлшықет және сүйек жүйесінің аурулары:

   • Остеохондроз;
   • Буын артриті;
   • Скелет-бұлшықет травмалары.

4. Жүйке жүйесінің аурулары:

   • Невроздар;
   • Ұйқысыздық;
   • Стресс.

5. Ас қорыту жүйесі аурулары:

   • Гастрит;
   • Жүйелік іш қату;
   • Асқазан-ішек жаралары.

6. Артық салмақ:

   • Метаболизмді жеделдетіп, салмақ тастауды жеңілдетеді.

Қарсы көрсетілімдері

Емдік дене шынықтыру барлық адамдар үшін жарамды емес. Оны қолдану келесі жағдайларда шектеледі:

1. Жедел инфекциялық аурулар: Температураның көтерілуі немесе вирустық инфекциялардың өршу кезеңінде.
2. Жүрек-қан тамырлары ауруларының ауыр түрлері: Тахикардия, жүрек жеткіліксіздігі.
3. Қатерлі ісіктер: Онкологиялық аурулар кезінде физикалық жүктеме қауіпті болуы мүмкін.
4. Тері аурулары: Ашық жаралар немесе инфекциялық тері аурулары болғанда.
5. Психикалық аурулар: Қатты қозу немесе депрессия жағдайларында.
6. Жүктіліктің асқынулары: Жаттығу жүктілік кезінде тек дәрігердің рұқсатымен жасалады.

Қорытынды

Санаторийдегі емдік дене шынықтыру – ағзаны нығайтып, түрлі аурулардың алдын алудың және емдеудің тиімді әдісі. Бұл процедураны дұрыс орындау және қарсы көрсетілімдерді ескеру – оң нәтижеге жетудің басты шарты. Санаторий жағдайында табиғи емдік факторлармен бірге қолданылатын ЕДШ адам денсаулығын жақсартып, өмір сүру сапасын арттырады.